Có một “chợ chồm hổm” ở Mỹ

Ở Mỹ (hay các nước ôn đới khác), thông thường mọi sự kiện đều diễn ra trong nhà (indoors) do thời tiết không thích hợp, ngoại trừ những lễ hội vào thời điểm mùa hè, mùa thu hay những phiên chợ trời (Flea market) thường vào cuối tuần mới họp ngoài trời. Việc tồn tại từ hàng chục năm nay một cái chợ với cái tên rất bình dân là "chợ chồm hổm" ở TP New Orleans, bang Louisiana chính là một nét đặc trưng của cộng đồng người Việt Nam ở Mỹ.

Chợ nhóm họp hằng tuần vào sáng thứ bảy trong sân khu chợ Việt Nam trên đường Peltier Blvd và không hề có sạp hoặc bàn để chưng hàng hóa bày bán. Mọi thứ đều bày ra trên mặt đất, được lót bằng giấy hoặc tấm bạt lớn. Người mua kẻ bán, đứng ngồi trao đổi giống y chang các chợ chồm hổm thường thấy ở hai bên đầu cầu hoặc ven vệ đường quốc lộ 1 ở đồng bằng sông Cửu Long nước ta.

Trên đường từ Miami trở về Houston, tôi vừa có dịp đi chợ chồm hổm ở New Orleans ngay phiên họp đầu năm Đinh Hợi vào sáng thứ bảy 24.2.2007. Nghe người quen nói chợ nhóm rất sớm, nhưng hôm tôi đến chợ nhóm trễ. Lý do là bà con đi dự hội chợ xuân Đinh Hợi khai mạc tại khuôn viên nhà thờ Maria Nữ Vương Việt Nam vào tối thứ sáu 23.2 và xem chương trình ca nhạc đầu năm đến gần 12 giờ khuya mới về. Đây có thể xem là hội chợ Tết của người gốc Việt ở Mỹ trễ nhất (trong 3 ngày 23, 24 và 25.2.2007), tuy nhiên lại được tổ chức rất hoành tráng. Lý do năm nay tổ chức lớn như thế - theo lời Đức cha quản hạt - là để mừng dân chúng trong vùng đã "an cư" sau cơn bão Katrina hồi tháng 8.2005. Ở bang Louisiana có nhiều giáo xứ và người gốc Việt có khuynh hướng sống tập trung xung quanh các giáo đường.

Trở lại chợ chồm hổm, người mua kẻ bán ì xèo là vậy, chứ xem ra, chẳng lời lỗ bao nhiêu. Hàng hóa chủ yếu là "cây nhà lá vườn", gồm rau cải, trái cây trồng xung quanh nhà, đồ hải sản của những gia đình có tàu đi biển và nhiều thứ "hầm bà lằng" khác. Một số người chở hàng trên xe hơi của mình rồi bày bán như kiểu "garage sale" vào mùa hè ở Mỹ. Giá cả rẻ hơn nhiều so với các siêu thị, còn hình thức mua bán là "trao tay" và bằng tiền mặt. Nếu quan sát kỹ thì có thể xem đây là một hình thức giao lưu, gặp mặt là chính, nhất là những người lớn tuổi. Cứ vào cuối tuần là họ có dịp để gặp nhau, xem ai còn ai mất, rồi đàm đạo chuyện con cái, chuyện bà con ở quê nhà... Tiện dịp, chúng tôi đi quan sát hậu quả của trận bão lụt quanh vùng thì nhận thấy khu vực mà cộng đồng người Việt sinh sống đã khôi phục sinh hoạt, trong khi nhiều trung tâm mua bán của người Mỹ gần đó vẫn còn bỏ hoang phế. Theo lời cô chủ quán cà phê "Chợt Nhớ" nằm trong khu vực chợ thì New Orleans hiện nay đang rất thiếu người. Những công việc thu nhập dưới 500 USD/tuần đều bị "chê". Cô đang tuyển nhân viên chạy bàn, phục vụ mà kiếm không ra. Theo lời cô thì những người phục vụ ở quán cà phê mỗi ngày thu nhập trên 100 USD (tiền công 50, tiền tip trên 50 USD). Những ngành nghề khác như thợ điện, công nhân xây dựng... cũng đang thiếu người. Trước đây rất nhiều người Việt làm nghề đánh bắt hải sản, nhưng nay thì làm đủ thứ nghề. "Anh cứ xem các bảng quảng cáo cần người trên báo thì biết", cô nói thêm. Nhìn cảnh sinh hoạt là biết ngay thu nhập của cộng đồng Việt Nam ở đây khá cao.

Cái thiếu, có chăng, là hình ảnh quê hương, nhất là khung cảnh ấm cúng ba ngày Tết. Chính những hoài niệm về quê hương đã được người dân xa xứ cố gắng "tái hiện" cho đỡ nhớ nhà. "Chợ chồm hổm" chính là một hình thức hoài niệm, lại là một đặc trưng của người Việt đóng góp vào sự đa dạng của xứ sở đa văn hóa Mỹ.

Lê Đình Bì (New Orleans)