) |
Từ đầu thế kỷ trước khoảng năm 1900 New York nổi tiếng là thành phố có nhiều nhà chọc trời nhất thế giới, mặc dù ngày nay có vài thành phố ở Á Châu như Thượng Hải, Hồng Kông, Ðài Bắc, Kuala Lumpur có số nhà cao tầng nhiều hơn và cao hơn nhưng so về kiểu dáng thẩm mỹ những kiến trúc ở New York đồ sộ nhưng đẹp thanh tao, hài hòa, cổ kính không có tính cách lòe loẹt phô trương.
Trong những kiến trúc đó nổi tiếng đồ sộ và nghệ thuật là ngôi nhà Empire State Building cao 102 tầng theo kiểu kiến trúc Art Deco tọa lạc ở ngã tư Fifth Avenue và West 34th Street trong khu trung tâm Manhattan của thành phố New York. Một kiến trúc nổi tiếng khác là hai cao ốc của Trung Tâm Mậu Dịch Thế Giới (World Trade Center) nay không còn nữa vì vụ khủng bố ngày 11 tháng 9, 2001. Thời gian đầu định cư ở New Haven năm 1979, một lần xuống chơi New York tôi đã viếng một trong hai buyn đinh của World Trade Center, đó là dịp may vì hôm nay hai ngôi nhà chọc trời cao nhất thế giới thời đó không còn nữa.
Lần này chúng tôi đến viếng
Tầng ngắm cảnh của Empire State Building nằm trên tầng lầu 86 mở cửa cho công chúng vào xem mỗi ngày từ 8 giờ sáng đến 2 giờ khuya với giá vé là 20$ cho người lớn 13 đến 61 tuổi, trẻ em (6-12) 14$ và cao niên trên 62 18$. Tầng ngắm cảnh chánh ở độ cao 1,050 ft (320m) được lên bằng thang máy có 4 bề được bao bọc bằng kính để nhìn xuống cảnh đẹp huy hoàng của thành phố. Tầng này có hệ thống điều hòa nhiệt độ trong Mùa Ðông cũng như Mùa Hè. Du khách có thể bước ra bên ngoài trời, nơi đây có ống dòm cực mạnh nhưng phải trả một lệ phí nhỏ. Muốn lên trên tầng cuối cùng là tầng 102 phải trả thêm 15$ bằng cách mua vé tại tầng 86 này hoặc ở tầng 2. Nếu mua vé trên mạng lưới tin học khỏi cần phải sắp hàng chờ đợi nhiều khi rất lâu. Trước khi vào thang máy để lên tầng ngắm cảnh phải qua thủ tục khám xét như lên phi cơ, tuy nhiên được mang theo máy ảnh và đồ đạc cần dùng nhưng không được mang nước trong chai. Ở tầng 86 có lối xe lăn cho người tàn tật. Buổi trưa khi chúng tôi lên đây trời nắng đẹp, rất hiếm khi có ở
Empire State Building do William F. Lamb thiết kế và bắt đầu khởi công xây dựng từ ngày 22 tháng 1 năm 1930 với một đội ngũ nhân công 3,400 người đa số di dân đến từ Âu Châu, có cả hàng trăm thợ sắt người da đỏ bộ lạc Mohawks đến từ Kahnawake (vùng bảo tồn người da đỏ) gần Montréal, Canada. Trong thời gian xây dựng có 5 nhân công thiệt mạng. Tòa buyn đinh Empire State được xây một phần để thi đua nhằm đoạt danh hiệu “buyn đinh cao nhất thế giới” tranh đua với hai buyn đinh khác: một ở số 40 Wall Street và tòa nhà Chrysler Building đang xây gần xong trước khi Empire State Building khởi công. Chrysler Building hoàn tất chiếm danh hiệu được gần một năm thì Empire State Building cũng xong và qua mặt. Thời gian xây dựng chỉ mất có 410 ngày, phí tổn gần 41 triệu đồng.
Empire State Building chính thức mở cửa vào ngày 1 tháng 5, 1931 với kiểu dáng tân thời vào thời ấy do Tổng Thống Hoa Kỳ Herbert Hoover bật hệ thống đèn cho tòa nhà bằng cách ấn một cái nút từ thủ đô Washington DC. Tòa nhà khánh thành vào lúc Hoa Kỳ đang trong thời kỳ Ðại Suy Thoái nên hầu hết các văn phòng trong cao ốc không ai mướn. Thêm vào đó tòa nhà ở quá xa các nhà ga xe điện như Grand Central Terminal, Penn Station, trạm xe buýt Port Authority Bus Terminal cách đó nhiều “blocks” đường trong khi cao ốc Chrysler thuận lợi hơn nên thành công. Trong năm đầu tầng ngắm cảnh của Empire State Building thu vào được 2 triệu đô la bằng với tiền cho mướn thu được. Bắt đầu năm 1950 Empire State Building mới có lời và năm sau 1951 bán cho Roger L. Stevens và những người hùn vốn với ông ta trong công ty địa ốc Charles F. Noyes & Company với số tiền 51 triệu đồng. Vào thời ấy đây là giá chưa từng có cho một kiến trúc đơn độc trong lịch sử thị trường địa ốc.
Lúc 9 giờ 40 phút sáng ngày Thứ Bảy 28 tháng 7, 1945 một chiếc phi cơ thả bom B-25 do Trung Tá William Franklin Smith, Jr. lái vì sương mù dày đặc đụng vào mặt phía Bắc của tòa cao ốc ở tầng 79 và 80 nơi National Catholic Welfare Council thuê mướn. Một động cơ bắn xuyên tòa cao ốc rơi xuống nằm trên mái nhà khu phố bên cạnh. Một động cơ khác dính với bánh xe lọt xuống khe trống nơi thang máy lên xuống. Ðám cháy bùng phát nhưng được dập tắt trong vòng 40 phút và 14 người thiệt mạng trong tai nạn này. Người điều khiển thang máy tên Betty Lou Oliver kẹt trong thang máy rơi xuống 75 tầng lầu nhưng may mắn sống sót, cô ta đạt danh hiệu của Guinness World Record kỷ lục sống sót về rơi thang máy xa nhất.
Khi thiết kế trên nóc bằng của tầng 102 dự trù là bãi đáp của khinh khí cầu (Dirigible), người ta dành một đường thang máy riêng để đưa du khách từ tầng ngắm cảnh 86 lên tầng 102. Sau nhiều chuyến bay thí nghiệm thấy nguy hiểm vì gió mạnh nên phải bãi bỏ và sau đó một giàn tháp ăng ten truyền thanh được dựng lên từ 1953. Hiện nay có hàng chục ăng ten, dĩa phát sóng của hàng chục cơ quan truyền thông gắn chi chít trên ngọn tháp. Khi hai tòa nhà World Trade xây xong cao hơn Empire State Building một số đài thường bị nhiễu sóng nên nhiều ăng ten đã chuyển sang gắn bên World Trade Center và sau biến cố khủng bố 2001 họ dời lại về Empire State Building.
Cao ốc Empire State là kiến trúc đầu tiên có hơn 100 tầng lầu, nó có 6,500 cửa sổ, 73 thang máy và 1,860 bậc thang từ mặt đất lên đến tầng 103. Diện tích bên trong là 2,768,591 sq. ft. (257,211 mét vuông). Có tất cả hơn 1,000 cơ sở thương mại tọa lạc trong đó với một “zip code” bưu điện riêng là 10118. Năm 2007 có khoảng 21,000 nhân viên mỗi ngày làm việc trong tòa nhà. Tòa Empire State Building được công nhận là Di Tích Lịch Sử Quốc Gia, Kiến Trúc Lịch Sử Quốc Gia cũng như của thành phố New York. Hàng năm từ 1978 người ta tổ chức một cuộc thi đua chạy bộ từ tầng dưới mặt đất lên đến tầng 86 với chiều cao thẳng đứng là 1,050 ft (320m) phải trèo 1,576 bậc thang. Kỷ lục hiện nay là 9 phút 33 giây về tay đua xe đạp người Úc Paul Crake vào năm 2007. Anh chàng này đạp xe cũng hay mà leo nấc thang cũng giỏi!
World Trade Center
Trung Tâm Mậu Dịch Thế Giới (World Trade Center) là một quần thể tập hợp 7 tòa kiến trúc nhưng trong đó có hai cao ốc nổi bật cao hơn hết, cùng chiều cao, cùng kiểu dáng và nằm cạnh nhau. Người ta thường gọi hai cao ốc đó là World Trade Center mà bỏ qua những cao ốc thấp hơn cùng nằm trong khu đó. Empire State Building nằm giữa đảo Manhattan và ở về hướng Bắc nhưng World Trade Center tọa lạc trong khu Tài Chánh gần cuối đảo và cạnh sông Hudson nên từ biển đi vào rất dễ nhìn thấy. Hai cao ốc World Trade Center được thiết kế bởi kiến trúc sư người Nhật tên Minoru Yamasaki từ đầu những năm 1960 áp dụng lối kiến trúc “tube-frame” rất thông dụng sau Thế Chiến Thứ Hai cho những cao ốc trên 40 tầng, dùng vật liệu là thép và bê tông xi măng rất vững chắc để chống gió bão và động đất. World Trade Center thuộc quyền sở hữu của công ty Port Authority Trans-Hudson (PATH) là một công ty đường sắt có những tuyến giao thông nối New York và những vùng ngoại ô lân cận. Lễ động thổ khởi công vào ngày 5 tháng 8, 1966. Cao ốc phía Bắc hoàn tất vào tháng 12, 1970 và cao ốc phía Nam hoàn thành vào tháng 7, 1971. Dưới nền móng phải đào sâu xuống và xây tường chắn để ngăn nước từ sông Hudson nên phải đào một khối lượng lớn đất đá. Số đất đá và vật liệu đào lên dùng để lấp biển tạo thành công viên Battery Park ở cuối đảo.
Hai cao ốc hình vuông như hai chiếc hộp dài, mỗi cao ốc có 110 tầng lầu, cả hai có 99 thang máy với diện tích sàn nhà là 4,300,000 sq. ft. (400,000m2) cho mỗi cao ốc. Chiều cao mái nhà là 1,368 ft. (417m) nếu tính luôn giàn ăng ten là 1,727 ft. (526.3m) được xem là buyn đinh cao nhất thế giới từ 1972 đến 1973 sau đó bị Sears Tower ở Chicago, Illinois vượt qua. Tổng số kinh phí cho hai cao ốc là 900 triệu và được cắt băng khánh thành ngày 4 tháng 4, 1973. Hàng ngày trong hai tòa nhà có khoảng 50,000 người làm việc và lối 200,000 khách hàng và du khách ghé qua. World Trade Center rất rộng lớn nên cũng có “Zip Code” bưu điện riêng là số 10048. World Trade Center từng bị hỏa hoạn vào ngày 13 tháng 2, 1975 và khủng bố đặt bom ngày 26 tháng 2, 1993 bị hư hại tầng đậu xe dưới hầm.
Biến cố quan trọng hơn hết làm đảo lộn nước Mỹ là buổi sáng ngày 11 tháng 9, 2001 bầu trời New York trong xanh rất đẹp, nhóm khủng bố Al-Qaeda đã cướp hai chiếc máy bay hành khách 767 để đâm vào hai tòa nhà. Sau 56 phút cháy cao ốc phía Nam bị sụp đổ và nửa giờ sau là cao ốc phía Bắc làm thiệt mạng tất cả 2,750 người. Tòa cao ốc 7 World Trade Center nằm bên cạnh cũng sụp đổ cùng trong ngày và những cao ốc khác mặc dù không bị sập nhưng cũng bị phá hủy vì hư hại nặng. Công việc dọn dẹp mất 8 tháng trời và tòa nhà đầu tiên được xây lại nằm nơi cao ốc số 7 được mở cửa hoạt động vào tháng 5, 2006. Trong kế hoạch xây dựng lại World Trade Center người ta sẽ xây thêm 5 cao ốc nữa với tên Freedom Tower và Tower 2, 3, 4 và 5 ngoài cao ốc số 7 đã xây xong và hoạt động. Ngoài ra một Bảo Tàng và Ðài Tưởng Niệm những nạn nhân, những lính cứu hỏa đã thiệt mạng trong biến cố 11 tháng 9, 2001.
Khoảng tháng 6, 1979 gia đình chúng tôi khi định cư ở New Haven được một đồng hương với vợ tôi ở Sóc Trăng là cô Ngọc đưa đến thăm World Trade Center (từ ngày di chuyển về Cali mất liên lạc với cô, mong cô đọc được gọi cho chúng tôi). Hôm đó chúng tôi mua vé lên khu ngoạn cảnh “Top of the World” ở tầng lầu 107 đi bằng thang máy lên rất nhanh. Lên đến nơi, bầu trời New York nhiều sương mù nên nhìn xuống không được rõ, không nhìn thấy được tượng Nữ Thần Tự Do ở ngoài đảo về phía Tây Nam, tuy nhiên nhìn xuống thành phố một rừng buyn đinh tua tủa mọc lên như cao ốc Empire State và Chrysler cũng như công viên Central Park là một khoảng xanh giữa thành phố.
Hai cao ốc World Trade Center ngày nay không còn soi mình ở cửa sông Hudson, ngạo nghễ trong thành phố New York nhưng sự mất mát đó cũng như 2,750 nhân mạng đã đánh động lòng yêu nước của người Mỹ. Từ ngày đó lá cờ Mỹ được người ta treo nhiều hơn và mang nhiều ý nghĩa hơn...
Bài đăng
0 nhận xét
Đăng nhận xét