Kỳ vĩ Hudson

Hodson là dòng sông lớn nhất của bang New York, dài 505km và khởi thủy từ hồ Nước mắt của mây trên núi Marcy dãy Adirondack, sông Feldspar Brook, Opalescent, Indian, Schroon và Sacandaga. Dòng nước tới khúc quanh Great Bend (hạt Saratoga) thì chia làm hai nhánh: hướng đông dài 160km đổ ra kênh lớn, gọi là phụ lưu Hudson và hướng Nam hợp với suối Mohawk thành dòng Hudson mạnh mẽ nuôi dưỡng New York và đổ ra cửa cảng, nơi có bức tượng Nữ thần Tự do nổi tiếng. Dòng sông mang trong mình một vẻ đẹp hoang dã kiêu hãnh, đồng thời chất chứa bao câu chuyện và nhiều di sản nước Mỹ.

Giovani da Verrazano, nhà thám hiểm người Florence (Italia), là người da trắng đầu tiên phát hiện và đánh dấu cửa sông Hudson vào năm 1524. Năm 1609, Henryk Hudson, thuyền trưởng người Hà Lan của Công ty vận tải Hà Lan – Đông Ấn, đã tìm ra thượng nguồn sông. Lúc này, sông đã có tên theo tiếng Anhđiêng là Shatemuc, nhưng Henryk Hudson đã tự đặt tên cho nó là Con sông lớn của núi. Thủy thủ dưới quyền ông thì gọi sông là Hoàng tử Mauritius. Sau này, cũng được gọi là sông Bắc, để phân biệt với sôn Nam nổi tiếng hùng vĩ của bang Delaware, và nay thì mang tên Hudson.

Người ta đã canh tác nông nghiệp trên sông Hudson từ thế kỷ XVII. Năm 1624, cả một vùng thung lũng sông mênh mông, mới chỉ có 30 gia đình người Walloon nói tiếng Pháp và 50 hộ nông dân nam Hà Lan tới lập nghiệp. Thế mà chỉ thời gian ngắn người ở đâu cứ un ùn đổ tới thành lập hệ thống canh tác bên sông, dẫn tới các tranh chấp liên miên suốt 200 năm để giành lấy các vùng đất. Hiến pháp bang New York ra đời năm 1846 đã chấm dứt cuộc chiến và dòng sông lại được bình yên đi vào nghệ thuật với vẻ đẹp xanh tươi, trù phú.

Đầu thế kỷ XIX, nhà văn Washington Irving, danh nhân thế giới (1783 – 1859) đã viết nhiều truyện cảm động về làng mạc, con người và tình yêu ven dòng sông Hudson, những niềm vui, nỗi buồn, chia ly do chiến tranh, cảnh địa chủ cường hào cướp đất, rồi cảnh tá điền chiến thắng ăn mừng vì từ đây họ được tự do làm chỉ chính mảnh đất của mình. Kiến trúc sư Andrew Jackson Downing đã xây dựng nhiều ngôi nhà đẹp theo lối ôm lấy sông Hudson. Các họa sĩ Thomas Cole, Asher B. Durand, John Kensett đã lập nên trường phái tranh phong cảnh duy nhất về sông Hudson, và trở thành hội họa đoàn kết tiên phong ở Mỹ.

Cũng nhờ dòng sông, việc làm ăn rất phát đạt. Thuyền săn cá voi đến Thái Bình Dương thường nghỉ tại đây để mua bán, trao đổi dầu cá lấy các nông phẩm. Các vùng ven sông là các đồng lúc, rau mầu, đồng hoa và trại nấm trồng trong nhà băng. Cây cối cổ thụ, đá núi xanh làm vật liệu xây dựng. Dọc suốt chiều dài sông là các nhà máy điện, xi măng, chế xuất…

Dòng sông đã đi vào lịch sử với công tác gìn giữ tuyệt vời di sản về phong cảnh và kiến trúc nhà gỗ cổ. Một ví dụ là nhà cổ ở công viên Hyde của Tổng thống Franklin D.Roosevelt, trước lúc mất ông đã tặng nó cho nhân dân. Nhà của Rockerfeller, nhà văn Washington Irving và thị trấn Tarry cổ tích quê hương.

Suốt nửa thế kỷ nay, nước sông Hudson vẫn xanh trong và có lượng cá vượt, cá trích đông đáng kinh ngạc, trở thành nguồn thức ăn chính của cư dân địa phương. Vào mùa thu và mua xuân, mơi đây còn thu hút rất nhiều du khách đến câu cá và thư giãn.

(Theo Tạp chí Việt Mỹ)